از زمان ارائه نظریه تکامل تا کنون دانشمندان در تلاش بوده اند روند این پدیده را بر روی انسان درک کنند و دریابند که آیا انسان در بخشی از این روند از تکامل بازمانده است یا نه؟

دانشمندان معتقدند انسانها با انطباق دادن خود با تغییرات شدید زیست محیطی با استفاده از قوه ابتکار و هوشمندی خود را در روند تکامل متوقف کرده اند. به گفته "استفان جی گولد" یکی از بزرگترین بیولوژیستهای تکاملی طی دوره ای چهار یا پنج هزار ساله هیچ تغییر بیولوژیکی در انسانها رخ نداده و هرآنچه که به نام فرهنگ و تمدن می شناسیم با بدن و مغزی یکسان و مشابه امروز ساخته شده اند.

با این حال اکنون آشکار شده است که وی به همراه بسیاری دیگر از بیولوژیستها در اشتباه بوده اند. توانایی در ترسیم نقشه ژنتیکی انسان توانست درک بشر را از روند تکامل انسان متحول سازد. دانشمندان با مقایسه DNA هزاران انسان در سرتاسر جهان دریافتند که چه تنوع ژنتیکی میان انسانها وجود دارد و این به آن معنی است که دانشمندان می توانند روند متفاوت تکاملی را میان انسانهای مختلف مشاهده کنند.

پردیس ثابتی متخصص ایرانی ژنتیک در دانشگاه هاروارد می گوید: ما نشانه های به ثبت رسیده گذشتگانمان هستیم و از این رو می توانیم با نگریستن به DNA انسانهای امروزی روند تکاملی آنها را تا زمان کنونی مورد بررسی قرار دهیم.

این بسیار هیجان انگیز است. ما جمع آوری قطعات اطلاعات را برای دست پیدا کردن به چنین تصویر یکپارچه و واضحی از انسان آغاز کرده ایم.

ثابتی در مطالعات اخیرش موفق به کشف 250 منطقه از ژنوم انسان شده است که طی 10 هزار سال گذشته با استفاده از انتخاب طبیعی به تغییرات خود ادامه داده اند.

برخی از آنها از قبیل رنگ پوست آشکار هستند اما برای مثال متابولیسم ما به گونه ای تغییر پیدا کرده است که امروز انسان می تواند مواد غذایی را هضم کند که در گذشته نمی توانسته است، همچنین تغییراتی در تنظیمات حرارتی بدن انسان به وجود آمده است به صورتی که تمدنهایی در ارتفاعات شکل گرفته است بدن آنها به گونه ای انطباق یافته تا بتوانند در شرایط کمبود اکسیژن به زندگی خود ادامه دهند.

با این همه برخی تغییرات از قبیل کاهش میزان مرگ و میر نوزادان نسبت به چند صد سال پیش می تواند به این معنی باشد که در صورتی که انتخاب طبیعی متوقف نشده باشد، سرعت آن کاهش پیدا کرده است.

همچنین تحقیقات محققان دانشگاه ییل بر روی روند تکاملی انسان نشان می دهد روند تکامل در انسانها متوقف نشده، بلکه مسیری متفاوت و شگفت انگیز را در پیش رو گرفته است: انتخاب طبیعی انسانها را به سویی پیش می برد که قد آنها کوتاهتر شده و وزن آنها افزایش پیدا خواهد کرد.

با این همه این روند برای ابد ادامه نخواهد داشت بلکه به صورت دوره ای در میان نسلها رخ داده و دوباره از روند تکاملی خارج خواهد شد.

از این رو این گونه به نظر می رسد که سیر تکامل در میان انسانها پایانی نخواهد داشت اما مشخص نیست ادامه پیدا کردن این روند انسان را به کجا خواهد کشاند.

از سویی دیگر انسانها در تلاشند این روند را تحت کنترل خود درآورند و این تلاش آینده تکامل را ناشناخته تر می کند. برای مثال موسسه باروری در لس آنجلس آمریکا در تلاش است جنین ها را به گونه ای تحت نظر داشته باشد تا بتواند از عدم حضور بیماری های ژنتیکی در آن اطمینان حاصل کند. این موسسه به پدر و مادر امکان می دهد جنسیت، رنگ مو و رنگ چشم فرزند خود را انتخاب کنند.

بر اساس گزارش ایندیپندنت، دانشمندان باور دارند مهندسی ژنتیک در آینده انسانها نقشی بسیار مهم به عهده خواهد داشت و اینگونه به نظر می رسد که فرهنگ و فناوری هایی از قبیل مهندسی ژنتیک می تواند جهان را بیشتر از روندی مانند انتخاب طبیعی دستخوش تغییرات کند، در واقع این فناوری ها هستند که روند تکامل انسان را پیش می برند.

به بیانی دیگر طبیعت در هدایت روند تکامل آینده انسان هیچ نقشی نخواهد داشت و این انسان است که کنترل این فرایند را به عهده خواهد گرفت.